یکشنبه، 10/11/95، قم: آیتالله محمدابراهیم جناتی شاهرودی از اساتید فقه در دیدار با حجتالاسلاموالمسلمین محمدحسین فلاحزاده، رئیس هیأت امناء موسسه موضوعشناسی احکام فقهی، ضمن مرور اهمیت موضوعشناسی در فقه به برخی خدمات حضرت امام خمینی ره که تا کنون آنچنان که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته است اشاره نمود و از جمله اظهار داشت:
«امام(ره) میفرمود زمان و مکان در اجتهادِ یک حکم فقهی بسیار تاثیر گذار است، یعنی یک موضوع در تحولاتی که در بستر زمان و مکان بخود می بیند، احکام متفاوتی می یابد. نه آنکه الان خدا حکم جدیدی صادر میفرماید، از اول بود. مثلا خرید و فروش خون که در آیات و روایات صریحا حرام شده است ناظر به استفاده خوراکی این ماده در آن زمان در حجاز بود. ولی امروزه که استفاده های پزشکی آن باعث نجات جان انسانها میشود، آن حکم را ندارد.»
ایشان افزود: «برخی عوام گمان میکنند یک نظر فقهی هر قدر توأم با احتیاط های واجب و مستحب باشد دلالت بر تقوای بیشتر مجتهد دارد! حال آنکه احتیاط در این مقام ضداحتیاط است. چون کار را برای دیگران دشوار میکند. احتیاط مجتهد آن است که به فقاهت خود عمق و گسترش هرچه بیشتری داده و زحمت بیشتری بکشد تا این شریعت سهله و سمحه موجب آسانسازی زندگی مقلدان شود. نه آن که چون با یک فعالیت کم مثلا نمیتواند حد ترخص را تعیین کند بگوید احتیاط آن است که نماز را هم شکسته بخوانند و هم کامل، روزه را بگیرند و احتیاطا مجددا قضا هم بکنند! این که باعث دور نمودن مردم از رعایت احکام شرع مبین می گردد. چنین احتیاطی خلاف احتیاط است. ألاحتیاطُ حَسَنٌ ولی برای مکلف نه برای مجتهد.»
در این دیدار که مسئولان و پژوهشگران موسسه نیز حضور داشتند آقای فلاحزاده با بیان شرحی از تاریخچه و دستاوردهای موسسه از حمایت های فکری و رهنمودهای آقای جناتی سپاسگزاری کرده و در تایید مطالب فوق اظهار داشت: «من یک بار ألفتاوی الواضحة شهید صدر(ره) را با دقت وارسی کردم در تمام جلد اول حتی یک احتیاط واجب نیافتم! ایشان با همت بلند به حل معضلات پرداخته و به فتوا دست یافته اند.»
آیت الله جناتی مبنای امام(ره) در رابطه با «تأثیر عنصر زمان و مکان بر احکام» را همان مبنایی قلمداد نمود که از دیر زمان فقها و اصولیین میگفتهاند که حکم معلول است و علت آن موضوع می باشد و طبیعی است هروقت علت تحول یابد معلولش هم عوض میشود. ولی دیگران کمتر آن را در فقاهت خود عملی نموده بودند. و حضرت امام (ره) بسیاری از تنگناهای مذهبی زندگی کردن در دنیای معاصر را با همین مبنا برطرف فرمود. ما در فقه اهل بیت علیهم السلام کمبودی از نظر احکام نداریم. لذا اگر بتوانیم موضوع را درست بشناسیم مشکلی نخواهد ماند.
استاد 84 ساله فقه و صاحب بیش از 100 کتاب و رساله فقهی که 5 سال هممباحثة شهید سید محمدباقر صدر(ره) بوده و شاگردی اساتید بزرگی چون بروجردی، امام، سید عبدالهادی شیرازی، حلی و خویی را در کارنامه دارد و در آستانه دهه فجر انقلاب اسلامی این سخنان را می گفت، به عنوان کسی که بیش از 25 سال است در اهمیت موضوع شناسی مقاله نوشته و بحث کرده است با قدردانی از کارهای انجام یافته چنین نتیجه گیری نمود: «کارتان بسیار مهم و پُرثمر است، از پا ننشینید و به پیش بتازید.»
عکس حجج اسلام فلاح زاده (رئیس هیأت امنا) و محمدسعید جواهری (عضو هیأت امناء موسسه) را در هنگام خداحافظی با استاد نشان می دهد.