همایش علمی پژوهشی «فقه فعال» روز پنج‌شنبه مورخ 96/08/04 در تالار شیخ طوسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم از سوی «معهد الاجتهاد الفعال» و با سخنرانی آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور برگزار شد.
در این نشست آیت‌الله اعرافی تلاش کرد که افق آینده فقه را در حوزه علمیه ترسیم کند. افقی که به‌زعم او جز با توجه حوزه‌های علمیه به موضوع‌شناسی و ارتباط با واقعیت‌ها و دانش‌های روز محقق نمی‌شود.
ایشان خود را «خادم حوزه» نامید و مأموریت و تعهد اصلی خودش و حوزه علمیه را به منظور گشایش ابواب و افق‌های جدید در برابر فقه و علوم دیگر اعلام کرد.
او با توضیح درباره این تعهد، گفت: حوزه بیدار و فعال حوزه‌ای است که مرزهای خود را در مسائل مختلف فقه گسترش دهد و همواره درصدد گسترش مرزها و توسعه هوشمند علوم اسلامی و الهی باشد و این تعهد ماست.
اعرافی فقه بی‌تفاوت نسبت به مستحدثات و صرفاً نظاره‌گر را «فقه مرده» خواند و بر ضرورت تحول در حوزه علمیه بر اساس واقعیت‌های روز تاکید کرد و گفت: فقه به طور طبیعی و دائم با زمانه در تعامل است و از زنده‌ترین دانش‌های بشری و اسلامی است.
تحولات بشر هر سال بیشتر می‌شود و به حدی رسیده که در یک سال به اندازه یک قرن تحول ایجاد می‌شود؛ گاهی به فاصله یک سال فهرست مجموعه مقالات در زمینه یک موضوع جزئی، به اندازه یک کتاب می‌شود.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور موضوع‌شناسی را راه ارتباط حوزه و فقه با تحولات روز عنوان کرد و افزود: فقهای بیدار و هوشمند ما باید پا به پای این تحولات جلو بروند؛ این مسائل نو وقتی به فقه موجود عرضه می‌شود، قلمروهای نوین باید چند تحول داشته باشند؛ نخستین آنها این است که مسائل جدید در همین ابواب و فصول جا پیدا کند که ساده‌ترین کار است و البته نیاز به موضوع شناسی دارد.
