ارزش‌سنجی درهم و دینار عصر تشریع

موضوع‌شناسی فقهی، از مسائل مهم است. تا ماهیت و ابعاد یک موضوع به‌درستی شناخته نشود، نمی‌توان برای آن حکمی صادر کرد.

سکه‌های درهم و دینار پیش از اسلام و در زمان حضور ائمۀ معصومین علیهم السلام، پول رایج جامعه بوده و به همین جهت، موضوع احکام متعددی در فقه قرار گرفته است. بدیهی است صدور حکم و عمل به احکام مرتبط با درهم و دینار، بدون آگاهی از این سکه‌ها و برآورد دقیق ارزش فعلی درهم و دینار ممکن نیست.

هدف اصلی این پژوهش، محاسبۀ ارزش درهم و دینارِ عصر تشریع است. در این محاسبه از دو روش‌ شرح و تعریف ذکر‌شده در کتاب‌های فقهی و تاریخی و بررسی سکه‌های موجود در موزه‌ها استفاده خواهیم کرد. با توجه به مشخصات سکه‌های بررسی‌شده، مساحت درهم و دینار اندازه‌گیری شده است.

این پژوهش در تلاش است تا با به کار بردن روش‌های جدید، ارزش درهم و دینار را محاسبه کند. این پژوهش با محدودیت‌هایی در حوزۀ باستان‌شناسی و اطلاعات موزه‌ها مواجه است، که امید است با وجود این محدودیت‌ها، مقادیر برآورد‌شده تفاوت معناداری با مقدار واقعی آنها نداشته باشد.

این کتاب پنج فصل دارد: فصل اول، کاربردهای فقهی این موضوع جمع‌آوری شده است. بررسی انواع درهم و دینار از‌این‌جهت نیز دارای اهمیت است که در بعضی موارد بین انواعِ درهم خلط شده است.

فصل دوم، به معرفی انواع درهم و دینار در زمان تشریع می‌پردازیم. سعی شده است اطلاعات کاملی از دوره‌های ضرب سکه جمع‌آوری شود. فصل سوم، به بررسی وزن درهم و دینار می‌پردازیم. این بخش مهم‌ترین بخش این نوشتار را تشکیل می‌دهد. فصل چهارم، به محاسبۀ قیمت درهم و دینار می‌پردازیم. مؤلفۀ وزن در فصل چهارم محاسبه شده، اما برای محاسبۀ عیار، به مؤلفه‌های دیگری چون عیار و حق ضرب نیز نیاز است که محاسبه شده است. در پایان نیز فرمولی برای محاسبه ارائه شده است. نتایج و پیشنهادها برای تحقیقات آتی، فصل پایانی این نوشتار را تشکیل می‌دهد. پیوست این نوشتار حاوی اطلاعاتی از تعداد قابل توجهی سکه در زمان تشریع، نتایج تحقیقات تحلیل عنصری، مشخصات سنجه‌های شیشه‌ای و مطالب دیگری است که لازم است برای تکمیل بحث به آنها مراجعه شود.

امید است این متن گامی هر‌چند کوچک در جهت معرفی فقه اهل‌بیت علیهم السلام برداشته باشد.