مشخصات:
چکچکی متوسط جثه است كه به واسطه دمگاه و پوش پرهای خرمایی نارنجی رنگ دم از سایر چكچكها به آسانی قابل تشخیص است. نر و ماده تا حدی متفاوت و تقریباً فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ صورت، گلو، دو طرف گردن و بخش بالایی سینه سیاه است كه به سیاهی بال ها متصل می شود. نوار ابرویی كرم رنگ، تارك سر، پس گردن و روتنه قهوه ای خاكی است و بال ها قهوه ای تر هستند. دم سفید و جفت مركزی پرهای دم سیاه است كه با نوار سیاه رنگ انتهای دم شكل”T” مانندی ایجاد می كند. در پرواز رنگ خرمایی نارنجی دمگاه، پوش پرهای رو و زیر دم در تضاد با دم سفید و نوار سیاه رنگ انتهای آن به خوبی نمایان است. زیرتنه كرم نخودی تا سفید و در پهلوها نخودی تر می شود. پرندۀ ماده در تابستان شبیه به نر است، ولی سیاهی صورت و گلو كم رنگ تر است. در برخی ماده ها دم خرمایی نارنجی با یك نوار” T ” شكل در انتها شبیه به “چكچك ایرانی” است، ولی به واسطه بدن تیره تر و نوار ابرویی ناواضح از آن قابل تفكیك است. پرندۀ نر نابالغ در اولین زمستان شبیه به مادۀ بالغ ولی حاشیه پرهای روتنه قهوه ای مات و لکه سیاه در چانه و گلو وسیع تر است. پرندۀ مادۀ نابالغ در اولین زمستان شبیه “چكچك ایرانی” و تا حد زیادی قهوه ای است، ولی به واسطه لکه سیاه چانه و گلو قابل تشخیص است. این پرنده و “چكچك ایرانی” در ناحیه كوچكی در غرب کشور با یكدیگر آمیخته می شوند. افراد دو رگه لکه سیاهی در چانه، گلو و گوش پرها دارند و نوار ابرویی كرم رنگ در آن ها قابل تشخیص است، ولی پرهای دم خرمایی نارنجی است. برخی متخصصان معتقدند كه افراد نابالغ”چكچك كردی”دارای این ویژگی ها هستند، در صورتی كه جفت گیری و جوجه آوری افراد بالغ با این ویژگی ها در كوه های صحنه در استان كرمانشاه دیده شده است.
در خارج از دورۀ جوجه آوری به تنهایی در قلمروش دیده می شود. جوجه آوری از فروردین و با تشكیل قلمرو در دامنه های سنگی و صخره ای آغاز می شود. تك همسر است و آشیانه اش كاسه ای از مواد گیاهی است كه آن را در سوراخ جوندگان، شكاف سنگ ها و صخره ها و حتی در شكاف دیوارها و ساختمان ها بنا می کند و درونش را با الیاف نرم گیاهی، پشم و پر می پوشاند.
اغلب پرندۀ ماده دهانه ورودی، بستر راه رو و اتاقك آشیانه بنا شده در شكاف سنگ ها و صخره ها را با تكه سنگ های كوچك مفروش می كند. به طور معمول چهار تا پنج تخم نیمه بیضی، صاف تا حدی صیقلی، آبی کم رنگ یا آبی مایل به سفید، با لکه ها و خال های قرمز رنگ یا قهوه ای مایل به قرمز کم رنگ و به ابعاد 20.9 × 15.9 میلی متر می گذارد.
جوجه ها در بدو تولد تا حدی پوشیده از كرك، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در حدود 14 روزگی آشیانه را ترك می کنند و تا حدود 14 روز پس از آن همچنان توسط والدین مراقبت و تغذیه می شوند.
