چکیده

دین اسلام از ابتدا به‌تعیین و معرفی مقررات جزایی خود پرداخته و با تقسیم‌بندی جرایم به‌موارد چهارگانه حدود، قصاص، دیات و تعزیرات، مجازات‌های مقرّر برای هر یک از عناوین مزبور را تشریع نمود. در این جهت کیفر شلاق هم در جرایم مربوط به‌حدود و هم مربوط به جرایم تعزیری به‌رسمیّت شناخته شد.

اگرچه در کتب فقهی شیعه، شلاق از جهات مختلف از جمله کیفیّت زدن، زمان زدن و… به‌تفصیل مورد بحث قرار گرفته؛ لکن غالب فقیهان نسبت به نوع و جنس شلاق یعنی صفت تازیانه، سخنی به‌میان نیاورده‌ و بحثی را تحت این عنوان باز نکرده‌اند.

بدون تردید می‌توان گفت شارع مقدس انتخاب نوع شلاق از جهت کمی و کیفی را به‌سلیقه مجریان امر واگذار نکرده است، چون این رویه با هدف از اجرای شلاق که تنبیه و جلوگیری از وقوع مجدد جرم است، تناسب ندارد. پس لازم است با پی‌جویی لابلای منابع فقهی، نظر شارع مقدّس را نسبت به خصوصیات شلاقی که مورد استفاده در جرائم حدی یا تعذیری قرار می‌گیرد، بدست آوریم.

در منابع فقهی که از تازیانه به‌عنوان کیفر برخی جرایم حدّی و تعزیری، سخن به‌میان آمده، غالباً تعبیر به‌کار رفته در آن‌ها عناوینی چون سوط و جلد است و برای مجرم بیمار از تعابیری چون ضغث و عذق، سخن به میان آمده است. در نتیجه جهت رسیدن به مصداق خارجی و عینی شلاق برای مجرمان به‌عنوان نمونه‌ای شرعی و فقهی، ابتدا واژه‌های مزبور با استناد به کتب مربوطه، مورد تبیین مفهومی قرار گرفته، سپس نتیجه‌ی حاصله از آن به‌عنوان خصوصیات تازیانه، بیان شده است.

در نهایت باید روشن شود که آیا استفاده از دستگاه به‌جای انسان برای زدن ضربات شلاق جایز است؟ این پرسشى است که امروزه در پرتو پیشرفت‌هاى علم و تولید انواع وسایل برقی و موتوری با کاربردهای مختلف و متفاوت، خود‌نمایى مى‌کند. پیشرفت دانش در بخش صنعت این امکان را فراهم آورده است که با دستور به دستگاه دیجیتال و تعریف برنامه، بتوان به‌جای استفاده از نیروی انسانی، اجرای حد و یا تعزیر نمود.

بدون شک این مسأله از مسائل مستحدثه است، از این‌رو نزد فقهاى پیشین مطرح نبوده است و اساساً در زمانهاى گذشته امکان چنین کارى نبوده تا فقها از حکم آن بحث کنند. بنابراین، باید باب بحث و استنباط حکم این مسأله نیز همانند دیگر مسائل مستحدثه، امروز گشوده شود.

Powered by WPeMatico