« اگر دستگاه موضوع‌شناسی ما فعال باشد، برخی اشکالات از بین میرود. یعنی فقیه یک مرکز تخصصی‌ای دارد و به آن اعتماد می‌کند. این واقعاً یک خلأیی بود و دارد پُر میشود ان‌شاءالله. یک حلقة مفقوده‌ای بود که شماها دارید آن را تکمیل میکنید.»
مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای صبح دوشنبه 25/5/95 در دیدار رئیس،
اعضای هیئت امناء و مسئولان موسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی، ضمن شنیدن گزارش حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین فلاح‌زاده، رئیس موسسه و ملاحظة نمونه‌هایی از دستاوردهای ارائه شده، این موسسه را «پُرکنندة یکی از خلأ‌های مهم کار فقاهت» ارزیابی کرده و محصول آن‌را «خدمتی به کلّ جامعة فقهی» قلمداد فرمودند.
ایشان ضمن قدردانی و تشکر از فعالیت‌های انجام شدة موسسه و با ارائة رهنمودهایی، در بخشی از بیاناتشان فرمودند: “گاهی بعضی از موضوعات به کلی مغفولٌ‌عنه قرار می‌گیرد. مثلا همین مسائل بانکی. مجموعة فقهی ما بنا را بر این گذاشتند، که پولی که کسی در بانک میگذارد به عنوان تودیع، این «قرض» است بنابراین بهرة آن میشود «ربا». ولی آیا واقعا [این] قرض است؟ یعنی کسی که پولی در بانک میگذارد، دارد به بانک «قرض» میدهد؟ این را باید تحقیق کرد.”
معظّم‌له در بخشی دیگر اضافه فرمودند: « در باب موضوع باید واقعا رفت عمق مساله را دید. به این حرف هایی که رایج شده و مرتب تکرار شده و هر کسی به اعتماد فقیه بزرگ قبلی مثلا همین را تکرار کرده، نمی‌شود اکتفا کرد.»
مقام معظم رهبری در پایان از موسسة موضوع‌شناسی خواستند که به «فضل حوزوی» اهمیت داده و از «پشتوانة علمی حوزه» حداکثر استفاده را به عمل آورد.
متن کامل فرمایشات مقام معظم رهبری از این قرار است:
بسم الله الرحمن الرحیم
اولا بنده هم تشکر میکنم از شما برادران عزیز که همت کردید و این خلأ را شناختید و به دنبال پُرکردن این خلأ هستید. قطعا مسالة موضوع‌شناسی یک خلأ بود.
شما ملاحظه کنید در رساله‌های عملیه، مثلا فرض کنید برای «اندازة مسافتِ موجبِ قصر»، چند قول وجود دارد؟ یکی میگوید4 فرسخ شرعی20 کیلومتر است، یکی میگوید 25 کیلومتر، یکی میگوید 27 کیلومتر، همینطور … . یعنی یک موضوعی که روزانه مورد نیاز مردم است، [اندازه‌اش] از نظر فقیه مشخص نیست.
اگر دستگاه موضوع‌شناسی ما فعال باشد ان شاء الله (همچنان‌که شما حالا خوب شروع کردید، خوب وارد شدید) دیگر این اشکالات از بین میرود. یعنی فقیه یک مرکز تخصصی‌ای دارد و به آن اعتماد می‌کند و همه فتواها به این سمت حرکت خواهد کرد. بنابراین یک خلأیی بود. این دارد پُر میشود ان‌شاءالله. یک حلقة مفقوده‌ای بود که شماها دارید آن را تکمیل میکنید. من از شما آقایانی که در این کار فعالید واقعا و صمیمانه تشکر میکنم.
چند نکته را هم اضافه کنم:
1. یکی اینکه اولویت ها را رعایت کنید. بعضی از موضوعات فوری است، فوتی است، در زندگی مردم دخیل است، یا گسترش دارد، این موضوعات مقدم باشد، یعنی اینها را حتما زودتر، بهتر، عمیق‌تر باید دنبال کرد. یعضی از موضوعات نه، آنقدر فوریت ندارند آنقدر گسترش ندارند، یعنی زیاد مبتلی‌به نیستند. آن‌ها طبعا در درجات بعد قرار میگیرند. این خیلی مهم است.
2. نکته دوم اینست که یک مبنا و به اصطلاح چهارچوبی برای این کار باید داشته باشید. (مطالبی در این باره در ذهن من بود ولی [امروز که پشت جلد کارها و کتاب‌هایتان را نگاه کردم] دیدم شما در موردش کار کرده‌اید و کتاب دارید، اگر خداوند فرصت و توفیق دهد، به آن مراجعه میکنم ببینم مبانی کار را چه گذاشته‌اید، تا بعد).
3. نکته دیگر این است که گاهی بعضی از موضوعات به کلی مغفولٌ‌عنه قرار می‌گیرد. مثلا فرض کنید همین مسائل بانکی. خوب مجموعة فقهی ما بنا را بر این گذاشتند، که پولی که کسی در بانک میگذارد به عنوان تودیع، این «قرض» است بنابراین بهرة آن میشود «ربا». ولی آیا واقعا [این] قرض است؟ یعنی کسی که پولی در بانک میگذارد، دارد به بانک «قرض» میدهد؟ قرض یک معنای خاصی دارد. این را باید تحقیق کرد، باید دنبال کرد. فرق می‌کند: پولی که شما «تودیع میکنید در بانک»، با «تسهیلاتی که از بانک میگیرید». اینها دو چیز است. آن دومی حتما قرض است اما اولی هم آیا قرض است؟
اینها مسائل مالی روزمرّه است. یا همین به‌اصطلاح وزن خرید و «قدرت خرید پول» در سالهای مختلف، که با تورم‌های وحشی و افسارگسیخته به کلی از دست در میرود، مثلا فرض کنید یک میلیون تومان 20 سال پیش با یک میلیون تومان امروز یک معنا دارد؟ بله اسکناس هایش مثل هم است اما آیا یک واقعیت دارد؟
اینها آن چیزهای مهم است، آن چیزهای لازم است که باید تقدم پیدا کند و رویش کار شود.
4. نو آوری کنید. یعنی واقعا با استفاده از قوّت فقهی و پشتوانة همان به‌اصطلاح فقه –به‌قول شما- هزار سالهای که پشتوانه استدلالی و تحقیقی و تدقیقی دارد واقعا ابتکار به خرج دهید و موضوع را درست تبیین بکنید. خیلی از این «موضوعات» آن چیزی نیست که ما امروز می‌شناسیم. من فرصتی پیدا کردم و به بحث غنا در این مجله‌ای که اخیرا منتشر کردید، نگاهی کردم. (ما دو سه سال پیش مسئله غنا را یک مقداری بحث کردیم و کار کردیم و از همین کتاب آقای مختاری هم خیلی استفاده کردیم، من به همة آثاری از گذشتگان که ایشان در رسالة خود جمع کرده‌اند، نگاه کردم). خوب در «موضوع غنا» شما اینجا باز همان «طرب» و «معنای طرب» و «معنای غنا در لغت» و باز همان حرف ها را تکرار کرده‌اید. [حال آن که] موضوع غنا اینها نیست. در باب موضوع باید واقعا رفت عمق مساله را دید. به این حرف هایی که رایج شده و مرتب تکرار شده و هر کسی به اعتماد فقیه بزرگ قبلی مثلا همین را تکرار کرده، نمی‌شود اکتفا کرد. به‌هرحال این هم یک مساله است: مساله ابتکار.
5. از فضل و پشتوانة علمی حوزه‌ای حداکثر استفاده را بکنید. یعنی اینجا نباید گفت این چون موضوع است، و حوزه به احکام کار دارد [پس] ما به حوزه احتیاجی نداریم، نه، احتیاج مبرمی وجود دارد به فضل حوزه‌ای، یعنی این کار بدون فضل حوزه‌ای به جایی نخواهد رسید.
امیدواریم ان‌شاءالله خداوند متعال به شما توفیق دهد، کمک کند بتوانید این کار را خوب از آب دربیاورید. تا به حال الحمدلله خوب حرکت کردید، خوب پیش رفتید اما احتیاج است به اینکه پایه های کار را محکم کنید.
ان‌شاءالله موفق و موید باشید.
