در سلسله نشست‌های نمایشگاه تخصصی پژوهش‌های فقهی مطرح شد.
در سلسله نشست‌های نمایشگاه تخصصی پژوهش‌های فقهی مطرح شد:
اجتهاد، فعالیتی ترکیبی از شناخت موضوع و استنباط حکم است./مقام معظم رهبری بارها در مباحث استدلالی فقهی خود به تحقیقات مرکز موضوع‌شناسی مراجعه و از آن نام برده‌اند.
حجت الاسلام والمسلمین بیات مدیر مرکز موضوع شناسی فقهی در دومین نشست علمی در «دومین نمایشگاه تخصصی پژوهش‌های فقهی» که در مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار شد، درباره «ضرورت ساز و کار بهره‌گیری فقه از سایر علوم در شناخت موضوعات» سخنان مهمی ایراد کردند.
در این جلسه که با حضور اساتید و فرهیختگان در محلّ نمایشگاه تخصصی پژوهش‌های فقهی برگزار شد، ایشان با اشاره به مسائل و موضوعات مستحدثه دنیای امروز، نیاز فقیه به موضوع شناسی را مضاعف عنوان کرده و گفتند: موضوعات امروز مانند گذشته بسیط و ساده نیست که فقیه بتواند به راحتی فتوا دهد؛ بلکه امروز با موضوعات پیچیده‌ای روبرو هستیم که تا برای فقیه روشن نشود، صدور فتوا به درستی صورت نمی‌گیرد. اجتهاد، فعالیتی ترکیبی از شناخت موضوع و استنباط حکم است.
استاد سطوح عالی حوزه با اشاره به روز وحدت حوزه و دانشگاه، موضوع‌شناسی را یکی از محورهای وحدت مطرح کردند و افزودند: در این عرصه، محققان و پژوهشگران موضوع شناس ما با همکاری علمی اساتید متخصص رشته‌های مورد نظر می‌توانند به دستگاه اجتهاد کمک شایانی نمایند. حوزه علمیه با رویکرد فقهی و دانشگاه با نگاه علمی، می‌توانند هم‌افزایی خوبی به نفع گره‌گشایی در مباحثی که امروزه جامعه و نظام بدان نیاز دارد، داشته باشند.
مدیر مرکز موضوع شناسی فقهی، با تأکید بر اینکه امروز ضرورت موضوع شناسی بر کسی پوشیده نیست، بیان داشتند: با توصیه‌های مقام معظم رهبری و مراجعه و نام بردن معظم له در مواضع مختلف از تحقیقات این مرکز و نیز تأکید مراجع معظم تقلید بر این امر، ضرورت موضوع‌شناسی برهیچ محققی پوشیده نمانده است؛ بلکه آنچه که امروز در این عرصه مهم است سخن از ساز و کار استفاده از دانش های مختلف در این امر است.
حجت الاسلام و المسملین حجت الله بیات در ادامه با اشاره به لزوم تبیین چگونگی تعامل دانش فقه با سایر علوم جهت شناخت موضوعات گفتند: ما در اینجا با سه پرسش فرعی مواجهیم که عبارتند از ضرورت بهره گیری از سایر علوم برای شناخت موضوعات، پیش نیازهای بهره گیری بهینه از سایر علوم برای شناخت موضوعات و نیز ساز و کار و فرآیند بهره برداری از سایر علوم در شناخت موضوعات.
وی در قسمت دیگری از این نشست، به پیش نیازهای بهره برداری از سایر علوم برای شناخت موضوعات پرداخته و افزودند: اجتهادی بودن موضوع شناسی، توجه به مناسبات حکم و موضوع، توجه به مکعبی بودن موضوعات، توجه به متغیر بودن موضوعات و توجه به علل تغییر موضوعات، از جمله پیش نیازهای بهره برداری از سایر علوم برای شناخت موضوعات محسوب می‌شوند.
استاد حوزه علمیه قم، با اشاره به لزوم تبیین ساز و کار و فرآیند بهره برداری از سایر علوم در شناخت موضوعات، ادامه دادند: در اولین مرحله این ساز و کار، پنج گام اساسی را باید دنبال کنیم که عبارتند از تعیین نوع موضوع از نظر میزان تصرفات شارع، کشف و تعیین عناوین و جنبه های فقهی مرتبط با علوم، تعیین دانش های مرتبط با موضوع مورد نظر، رجوع به متخصصان دانش مرتبط با موضوعات و جمع آوری اطلاعات مؤثر در جنبه های فقهی مرتبط با موضوعات.
مدیر محترم مرکز موضوع شناسی فقهی، مرحله دوم ساز و کار را انتقال اطلاعات به دستگاه فقاهت عنوان کرده و گفتند: این مرحله هم دارای پنج گام اساسی است که باید این مراحل بخوبی طی شود تا به نتیجه مطلوب برسیم. اولین گام، تحلیل فقهی اطلاعات به دست آمده از سایر علوم و گام دوم تعیین راهکارهای برون رفت از موانع شناختی است. جمع بندی نهایی اطلاعات به دست آمده و ایجاد پیوند بین نتیجه نهایی و ابعاد و عناوین فقهی به عنوان سومین و چهارمین گام و عملیات اجتهاد و صدور حکم فقهی درباره موضوع آخرین گام این مرحله خواهد بود.
ایشان در پایان این نشست، با تقدیر و تشکّر از مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برای برگزاری این نمایشگاه، از عنایات آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی به مرکز موضوع شناسی تقدیر و تجلیل نمودند.
لازم به ذکر است که دومین نمایشگاه تخصصی پژوهش‌های فقهی به مناسبت هفته پژوهش از 23 الی 29 آذر به میزبانی مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام و با شرکت مراکز و ناشران تخصصی فقهی هر روز از ساعت 14 الی 20 میزبان اساتید، پژوهشگران و محققان خواهد بود و هر روز ساعت 18، مؤسسات و مراکز شرکت کننده به معرفی آثار و منشورات جدید خود و نیز برگزاری نشست های علمی مرتبط خواهند پرداخت.
