بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد الله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
موضوع: حشره کوچینیل
بحث گذشته که چند روزی درباره آن صحبت کردیم، درباره استحاله و انقلاب بود. آقایان پیوست هایی فرستادند که چه بسا موضوعشان، مطلب دیگری غیر از استحاله باشد. پیوست شماره یک، درباره رنگ خوراکی کارمین است.
رنگ کارمین، یک نوع رنگ خوراکی است که در بعضی خوردنی ها هم به کار می رود. آن وقت، خوردنِ چیزی که با آن، رنگ شده است، چگونه است؟ موضوع شناسی باید درباره آن نظر بدهد.
در توضیح درباره ماده اولیه آن می گویند: حشره ای به نام کوچینیل وجود دارد که بیشتر در آمریکا و این گونه جاها یافت می شود. حیوانی بسیار کوچک است که نر و ماده دارد. تعداد مادۀ آن شاید 100 برابر نَر باشد؛ یعنی اگر 100 تا از این حشره داشته باشیم، 99 تا از آن، ماده و یکی از آنها نر است. می گویند که رنگ کارمین، بیشتر از جنس ماده آن به وجود می آید. حشره کوچی نیل، حیوان کوچکی است که روی گیاهی در مناطقی مانند آمریکا یافت می شود.
وقتی این حیوان رشد می کند، آبی روی برخی گیاهان، ترشح می کند. این آب، اطرافِ بدن این حیوان می چسبد و آن را حفظ می کند تا زود از بین نرود و باعث بقای بیشترش می شود. بعد از مدتی، این حشره می میرد؛ بعد، آن را جمع آوری و ذرات آبِ چسبیده دور بدنش را با آب داغ یا چیز دیگری جدا می کنند؛ یعنی آن را داخل آب می ریزند تا آن مواد ترشح شده را جدا کنند. آنچه به دست می آید، مجموعه آب های خشک شده ای است که حیوان در طول زندگی خودش، دور خودش ترشح کرده است. این ماده، بدن حیوان نیست که اگر کسی از آن استفاده کند، گفته شود که خود حشره را خورده است؛ بلکه مثلا اگر بخواهیم تشبیه بکنیم، مثل عسل است که از زنبور عسل گرفته می شود.
آب جمع شده دور حشره با افزودنِ بعضی مواد، با آن ترکیب می شود. چیزی که به دست می آید رنگ های گوناگونی دارد که ممکن است قرمز تیره یا زرد باشد. این رنگ در مقابل آفتاب، مقاوم است؛ به گونه ای که این رنگ، زائل نمی شود یا اینکه در طول زمان، آن را از بین نمی رود.
سؤال، این است که آیا استفاده کردن ماده ای که از این حشره ترشح شد و رنگی که از آن درست شد، جایز است یا نه؟
جواب: توضیح دادم که این رنگ خوراکی، غیر از اجزای بدن حشره است؛ مثل عسل که از زنبور تولید می شود و اگر زنبور نبود تولید نمی شد؛ یعنی بدن زنبور در تولیدش نقش داشته است؛ ولی جزء بدن حشره نیست و یک اندام از اندام های آن نیست؛ بلکه آن را تولید کرده است. موی او نیست که مویش را بخوریم یا اینکه مثلا احشا و اعضایش نیست؛ بلکه از اعضای او چیزی تراوش کرده، بیرون آمده و دور بدن حیوان، جمع شده است. سپس این ماده با افزودن یک ماده دیگر، رنگ بسیار مطلوبی می شود. پس چون از بدن آن حشره نیست، مشکلی هم پیش نمی آید.
این حشره، روی گیاهان کاکتوس به وفور زندگی، از آن تغذیه و رویش رشد می کند. بعد از حدود سه ماه می توان آن را جمع آوری کرد. یک فرد در طول روز می تواند در حدود 10-13 کیلو حشره را از هر هکتار جمع آوری کند. کوچی نیل ها یک پوشش سفید، دور خود ایجاد و به این وسیله از خود محافظت می کنند؛ پس این ماده غیر از اجزای اوست.
سؤال: این رنگ از مایع ترشح شده نیست؛ بلکه از اعضای حشره درست شده است.
جواب: خیر. آنها می گویند همین است و شما می گویید چیز دیگری است. می گویند: حشره را در آب داغ می ریزند و همین چیزی که دور خودش ایجاد شده است با بعضی مواد صنعتی دیگر، به یک رنگ خاص تبدیل می شود. پس این گونه نیست که خود این حیوان را به یک رنگ خاص تبدیل کنند.
جهت تولید یک کیلوگرم کارمین 52% در حدود 3.5 کیلوگرم کوچینیل خشک و جهت تولید یک کیلوگرم اسید کارمینیک 90% در حدود 8 کیلوگرم حشره کوچینیل خشک شده مورد نیاز می باشد. این رنگ از ترشحاتی درست می شود که دور آن حشره است و از خود حیوان، درست نمی شود. عمده چیزی که در پاسخ دادن و بیان حکم شرعی آن نقش دارد، همین است.
اگر کوچینیل را پودر می کردند و آن را با مواد صنعتی دیگر، مخلوط می ساختند و رنگ را به دست می آوردند، بحث دیگری مطرح می شد؛ چون از خود حیوان، استفاده شده بود؛ ولی اینجا از ترشحات آن استفاده می شود؛ نه خودش.
تذکر: بعد از جلسه به ایشان تذکر داده شد که عبارت های جزوه تهیه شده گویا نبوده است چون از خود حیوان رنگ کارمین تهیه می شود.
سؤال: آیا بدنِ حیوان که ضعیف است در آب تجزیه نمی شود؟
جواب: می گویند که خود حیوان در آب تجزیه نمی شود. طبق توضیحی که می دهند، مشکلی وجود ندارد؛ ولی خوردن حشراتِ خشک شده یا زنده، حرام است. خوردنِ حشرات ریز، اشکالی ندارد؛ ولی حشراتی که خوردنشان حرام است، اگر خشک هم بشود، حرام است.
طبق تبیینی که این پیوست دارد، اجزایی دور این حشرات جمع می شود و آب داغ سبب می شود این اجزا جدا شود و خود حیوان هم که مرده است کنار می رود. اگر این طور باشد ما از این اجزای جدا شده استفاده می کنیم؛ ولی اگر از خود آن حشره درست می شد، خوردنش جایز نبود. وجه اینکه خوردنِ حشرات، جایز نیست، ممکن است این باشد که از خبائث محسوب می شوند و از طیبات نیستند؛ اما اگر چیزی از بدنش جدا شد، آن هم از خبائث است.
خوردن زنبور عسل، جایز نیست و حرام است. حالا اگر به علت جهلمان بخوریم و «رفع مالایعلمون» جاری بشود، بحث دیگری است؛ ولی خوردنش جایز نیست؛ ولی اگر از آن چیزی تراوش شود، اگر مثل عذره باشد خوردنِ این کثیفی ها به علت اینکه جزء خبائث است، جایز نیست؛ ولی طبق تعریفی که در این نوشته داده اید، اشکالی ندارد.
اگر رنگ خوراکی کارمین، از موادی باشد که دور حیوان، پیچیده شده و خشک شده است و بعد، این ماده را به هر طریقی از بدن حیوان جدا کنند و اگر آن چیزهای دیگر که برای جدا کردن این ماده به آن اضافه می شود، حرام نباشد و خودش را به چیز دیگری ضمیمه کرده باشد، طبق قاعده(کل شیء حلال)، خوردنش بدون مانع است.
سؤال: فرض کنید از خود حشره هم جزء آن باشد؛ ولی آنچه از آن اخذ می شود، به طور مستقیم، خود حشره نیست یا مقدار ناچیزی از آن حشره استفاده می شود که استهلاک صورت می گیرد؛ مثل خاکی که در غذا می ریزد؛ ولی مقدار مصرفی آن خیلی کم است.
جواب: اگر مقدارش کم هم باشد، خوردنش حرام است.
سؤال: اگر آن مقدار کم، مستهلک شد؟
جواب: اینجا مستهلک نشده است. خود رنگ، همان مواد ترشح شده از حشره است؛ ولی بعضی مواد دیگر را هم به آن ضمیمه کرده اند. بر اساس تبیینی که این جزوه کرده است، این ماده، هیچ اشکالی ندارد؛ اما اگر طوری دیگر باشد و بیایند خود حشره را تبدیل کنند و جزء این رنگ قرار بدهند، اشکال دارد؛ اما اگر از خود حشره درست شده باشد، مانند اینکه جزء خشک شده باشد و آن را آسیاب و مخلوط بکنند و چیزی از آن درست شود، در این صورت، حرام است؛ ولی اینجا چنین چیزی نیامده است.
سؤال: حشره، این پیله را با ترشح مواد ساخته است؛ ولی این رنگ از پیله نیست و از خود حشره است.
جواب: شما می فرمایید این تبیینی که شده، درست نیست و غلط است. طبق نظر شما اگر خود حیوان را بردارند و به صورت رنگ در بیاورند، خوردنش حرام است؛ زیرا ادله حرمت خوردن حشرات، شامل آن می شود؛ ولی توضیحی که اینجا داده اند، این گونه نیست و طبق توضیح این جزوه، خوردنش جایز و حلال است.
