دیدار معاونین مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی با حضرت آیت الله اراکی (حفظهم الله)
به گزارش روابط عمومی مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی؛ معاونین محترم آموزش و ارتباطات و نشر مؤسسه موضوع شناسی احکام فقهی به همراه جمعی از کارکنان مؤسسه در بیت حضرت آیت الله اراکی حضور به هم رسانده که مشروح بیانات گرانقدر ایشان به شرح ذیل می‌باشد.
حضرت آیت الله اراکی با اذعان به اینکه نیمی از کار موضوع شناسی، کار فقهی است فرمودند: «در حقیقت شما می‌بایست موضوع شناسی را تبدیل کنید به مسئله شناسی، یعنی به تدریج شما باید موضوع شناسی را ببرید زیر تیتر فراتری و فراگیرتری. عمده، مسئله شناسی است.»
ایشان ضمن اشاره به یکی از مشکلات فقهی روز ما که ابهام در مسئله می‌باشد فرمودند: «اگر مسئله شناسی، درست می بود، بسیاری از مشکلات فعلی (چه در عرصه قوانین اقتصادی و چه در عرصه فرهنگی مثل موسیقی و غیر موسیقی) دچار این همه ابهام، اشکال و درگیری نمی شد.
ایشان ضمن مدنظر قرار دادن این نکته که باید کار موضوع شناسی به تدریج انجام شود فرمودند: «یک بخش از کار کلان تری به نام مسئله شناسی فقهی است. که بسیار کار مهمی است و اگر این مسئله معلوم شود، خود مسئله تعیین شود، تشخیص داده شود ، سوال مشخص شود که سوال چیست؟ چرا که امروز ما بسیاری از مشکلاتمان در نتیجه آن است که خود سوال مبهم است و بعد فقیه هم می آید درمقابل سوال مبهم ، جواب مبهم می دهد و جامعه دچار مشکل می شود. ( چه درسطح فقه اجتماعی و فقه کلان و چه در سطح فقه خرد! مشکل هردوجا است).
ایشان در ادامه فرمودند: « اکثر اختلافات فقهی هم بر اثر ابهام در مسئله شناسی است. و اگر شما این کار را بکنید حتی راه را برای وفاق فقهی در خیلی از جاها باز کرده اید. این اولین پیشنهاد من است که باید بررسی شود.
ایشان در ادامه فرمودند: «مسئله شناسی، نهاد بزرگی به اندازه کل حوزه است. برنامه ریزی می خواهد، امکانات می خواهد و باید به او اهمیتی که شایسته آن است، داده شود.
و اگر هم لازم باشد من توضیح می دهم که فرق بین مسئله شناسی و موضوع شناسی چیست. و خیلی دامنه مسئله شناسی از موضوع شناسی گسترده تراست.
مطلب دوم نسبت به موضوع شناسی که البته هم در مورد مسئله شناسی و هم موضوع شناسی مطرح است ، اصول فقه موضوع شناسی است.
ما، یک موضوع شناسی داریم و یک اصول فقه موضوع شناسی.
اصول فقه موضوع شناسی چیست؟
اصول فقه موضوع شناسی (یک فنی است و اگر بناست بحث درس خارج موضوع شناسی مطرح باشد ابتدا باید این بحث خارج انجام شود که اولا رابطه بین موضوع و حکم مشخص شود.
موضوع چیست؟
فقها و اصولیین چند اصطلاح در مورد موضوع به کار برده اند. مثلاً میرزای نائینی می گوید: متعلق و متعلق المتعلق و موضوع خارجی و موضوع قضیه باید لحاظ شودو بعد رابطه موضوع فقهی با حکم فقه یباید مطرح شود.
موضوع قضیه خارجه از موضوع قضیه حقیقتیه می بایست جدا شود.
موضوعات مستنبطه از موضوعات حقیقتیه می بایست تفکیک شود. اینکه فقه یا فقیه چه نقشی در استنباط موضوع فقهی دارد؟ تا چه اندازه فقاهت فقیه در تعیین موضوع دخالت دارد؟ این ها همه باید معلوم شود و این ها اصول فقه موضوع شناسی است.
وقتی معلوم شد ما چند موضوع داریم ، و موضوع به چه معنایی است ، و هر نو ع از معانی موضوع ، رابطه اش با حکم چیست ، آن موضوعی که تعیین آن می بایست توسط فقیه معلوم شود، کدام موضوع است؟ آن وقت معیارهایش چیست؟
مثلاً وطن که گاهی اوقات می گویند از موضوعات شرعیه است یعنی موضوع را مستَنبط شرعی گویند؛ یعنی فقیه می بایست با استنباط مشخص کند که مراد شرع از وطن چیست؟ ( اگر قائل به وطن شرعی باشدو اگر قائل به وطن شرعی نشد، بحث دیگری است).
اگر وطن موضوع شرعی نبود و موضوع عرفی بود ، آن وقت ابزار تعیین تشخیص این موضوع عرفی چیست؟ خود موضوع عرفی هم چند نوع است:
- موضوع عرفی غیرتخصصی (تشخیص آنها تخصص نیاز ندارد. عرف عام، مرجع تشخیص این نوع از موضوعات هستند)
- موضوع عرفی تخصصی (مرجع تشخیص آنها عرف اهل تخصص هستند. عرف مستنبطین در آن علم، مرجع تشخیص دهنده می باشند).
و به نظر می رسد در مجموعه موضوع شناسی اگر چنین بحثی نشده ، این را شروع کنید و این زیرساخت مباحث فقهی موضوع شناسی است.
و اگر بتوانم در سال آتی یک ساعت در هفته به این بحث بپردازم ، خیلی مناسب است.
